Μια ευχή που προκαλεί πολλές συζητήσεις στο διαδίκτυο και όχι μόνο
Γράφει ο Θεόδωρος Παπανδρέου στη rodiaki.gr (Επιτ. Σχολικός Σύμβουλος)
Έχουμε δημιουργήσει ευχές για εκπλήρωση των ευγενικών πόθων των συγγενών και των γνωστών μας, αλλά και ευχές, που μόνο ευχές δεν μοιάζουν.
Παρόλα αυτά, τις περισσότερες ευχές αναμφίβολα τις λέμε, για να δείξουμε το σεβασμό, την εκτίμηση και αγάπη μας προς το συνάνθρωπό μας, αλλά παράλληλα κάπου-κάπου ξεστομίζουμε κι ευχές που δεν τις νιώθουμε, ή επειδή έτσι μας έμαθαν οι δικοί μας.
Έναυσμα και αφορμή των γραφομένων μου, (όπως και πριν λίγο καιρό έγραψα), για την ευχή «Καλό Παράδεισο», είναι η κατά μεγάλο σεβασμό επίκαιρη ευχή «Καλή Παναγιά»!
Πρόκειται λοιπόν για την ευχή που δεν γνωρίζουμε πότε καθιερώθηκε και ποιος ήταν ο σκοπός και η σημασία της.
Αν προσέξουμε τη φράση γραμματολογικά δεν στέκει, όπως λέγεται, διότι, δυστυχώς, υπονοεί ότι υπάρχει και «Κακή Παναγιά», γεγονός που η ορθοδοξία μας δεν το επικροτεί και σφοδρά το απορρίπτει.
Εξετάζοντας επίσης σημασιολογικά τη φράση, νομίζω πως είναι άστοχος ο χαρακτηρισμός «Καλή Παναγιά», διότι η λέξη (το επίθετο καλή), προϋποθέτει και το αντίθετό της «Κακή».
Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να λέμε αυτή τη φράση, εξηγώντας τη σημασιολογικά, διότι βγαίνει το συμπέρασμα, σε τελική ανάλυση, ότι πρέπει να υπάρχει και «Κακή Παναγιά», γεγονός, οικτρά απαράδεκτο!
Τούτο συμβαίνει, διότι έχουμε, εμείς οι Έλληνες, τη συνήθεια και την τάση, να επηρεαζόμαστε από τα μηνύματα του μοντερνισμού και να γεμίζουμε το καθημερινό μας λεξιλόγιο με λέξεις και φράσεις ανεξέλεγκτα, χωρίς να υπολογίζουμε τη σημασιολογικό και τη νοηματολογική πλευρά τους.
Έτσι στην καθημερινότητά μας λέμε λέξεις και φράσεις που συνήθως δεν υπολογίζουμε την αντίθετή τους σημασία, αρκεί να εντυπωσιάσουμε και να ευχαριστήσουμε τον συνάνθρωπό μας.
Παραδειγματικά αναφέρω μερικές τέτοιες περιπτώσεις:
· **Την κλασική περίπτωση πλεονασμού και παράφρασης της πολυσύχναστης ευχής «Καλό Παράδεισο», που τώρα τελευταία λέγεται στις νεκρώσιμες ακολουθίες κι έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο.
· **Επίσης, την ευχή «Καλή επιτυχία». Εδώ η λέξη «Καλή», είναι περιττή, αφού δεν νοείται ποτέ «κακή επιτυχία». Άρα η λέξη «επιτυχία», θα ήταν μια πλήρης ευχή, χωρίς το επίθετο «καλή» που περισσεύει, αφού δε νοείται να ευχόμαστε το αντίθετο.
· ***Το ίδιο και η ευχή «Καλή Λευτεριά», που απευθυνόμαστε σε έγκυο. Δηλαδή υπάρχει και κακή λευτεριά; Δεν είναι προτιμότερο και πιο εύστοχο να πούμε «Με το καλό να έλθει η λευτεριά;».
· ***Επίσης, πολλές φορές στις συνομιλίες μας λέμε ότι, αυτό σίγουρα είναι ένα «καλό ελάττωμα». Κι εδώ εμφανέστατα υπάρχει ο πλεονασμός, διότι εξ ορισμού, καλά ελαττώματα δεν υπάρχουν!
· Το ίδιο συμβαίνει όταν λέμε «Καλή προκοπή» ή «καλή πρόοδο». Γιατί μπορεί να υπάρχει κακή πρόοδος ή κακή προκοπή, αφού είναι λέξεις που έχουν πρόσημο;
Ακόμη θα μπορούσαμε να πούμε πως πολλές καθιερωμένες ευχές-προτάσεις, αν εξεταστούν με τον φακό του γλωσσολόγου θα χαρακτηριστούν πλεοναστικές με νοηματική παράφραση, όπως:
· «Βγες έξω». Το «έξω», προφανώς είναι περιττό, διότι, μπορεί να βγει κανείς μέσα; Και όμως κανείς δεν το θεωρεί εκφραστικό λάθος.
· Το ίδιο και η φράση «Κατέβα κάτω». Το κάτω κι εδώ θεωρείται πλεοναστική και λανθασμένη λέξη, διότι δεν μπορεί κάποιος να «κατέβει πάνω», άρα το κάτω περισσεύει!
Θα θέλαμε να παραθέσουμε κι άλλα σχετικά παραδείγματα πλεοναστικών ευχών, αλλά νομίζω πως δεν είναι απαραίτητο για να αποδειχθούν οι καινοτομίες, οι νεολογισμοί και η πλεοναστική προσπάθεια σχηματισμού φράσεων, οι οποίες κρινόμενες γλωσσολογικά δεν αποτελούν, κατά την κρίση μας, γλωσσικό λάθος, αλλά νοηματικό πλεονασμό, που δυστυχώς οδηγεί σε παραφράσεις.
Γιατί λέμε Καλή Παναγιά
Τώρα στην περίπτωσή μας με την ευχή «Καλή Παναγιά» γεννάται το ερώτημα: Είναι λανθασμένη η ευχή και αν ναι, τι πρέπει να λέμε;
Ο Άγιος Παΐσιος και άλλοι σύγχρονοι Πατέρες, δίνουν την εξής απάντηση: Όταν οι πιστοί λένε την ευχή «Καλή Παναγιά», ο όρος Παναγιά, δεν αντιστοιχεί στο πρόσωπο της Θεομήτορος, αλλά στην περίοδο του «Δεκαπενταύγουστου», με κατάληξη την ημέρα του εορτασμού της κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Κατά συνέπεια, είναι σαν να λέμε «Καλό Δεκαπενταύγουστο» (Καλό Πάσχα του καλοκαιριού), ή καλή μικρή Σαρακοστή! Η ευχή λοιπόν «Καλή Παναγιά» σημαίνει: «Καλό ταξίδι στις αρχές του ονείρου που θα βρει απάγκιο τον Δεκαπενταύγουστο!»
Και κατά τον Άγιο Παΐσιο «Καλή Παναγιά» πάει να πει, με το καλό να συναντήσουμε στους ναούς την Παναγιά που έχει βγει για να βρει και να παρηγορήσει τους αναγκεμένους! Είναι λοιπόν αρκετή η ευχή με τη φράση «Με το καλό στην Παναγιά».
Συμπερασματικά θα λέγαμε πως, η ευχή «Καλή Παναγιά» που καθιερώθηκε πανορθόδοξα στη χώρα μας, γίνεται αποδεκτή εφόσον η λέξη «Παναγιά» αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη χρονική θρησκευτική περίοδο!!
Δεκαπενταύγουστος 2022 – Ευχές
15 Αυγούστου: O ελληνισμός γιορτάζει τη μεγάλη γιορτή της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Χρόνια πολλά και ευλογημένα !
Εύχομαι να βγούμε πιο δυνατοί και υγιείς από όλα πού ζούμε αυτό το καλοκαίρι. Καλή δύναμη και κουράγιο στους συνανθρώπους μας που περνούν πάσης φύσεως δυσκολίες.
Καλό δεκαπενταύγουστο με υγεία και ό, τι επιθυμείτε. ! Χρόνια Πολλά σε όλους σας.!
Καλή Παναγιά!
